Man can be destroyed......ડો. મહેબૂબ દેસાઈ

જેમની આ સત્ય કથા છે તે ભારતી શર્મા સાથે ડો.મહેબૂબ દેસાઈ, ભારતી શર્માની સ્કુલના બાળકોને ઇનામ વિતરણ કરતા


“Man can be destroyed,
Cannot be defeated”

ડો. મહેબૂબ દેસાઈ

ભારતી શર્મા સાથે આમ તો મારો કોઈ સિધ્ધો પરિચય નહીં. પણ તેમના પતિ સંજય શર્મા મારા પીએચ.ડી.ના વિદ્યાર્થી હતા. એ નાતે વર્ષો પહેલાં તેમણે મને તેમના ધંધુકાના ઘરે જમવા નોતર્યો હતો.એ સમયે ઉજળોવાન, ઘાટીલો દેહ,બોલકણી આંખો અને હોઠો પર સ્મિત ધરાવતી પચ્ચીસેક વર્ષની યુવતી સાથે મારો પરિચય કરાવતા સંજયે કહ્યું હતું,
"સર , આ મારી પત્ની ભારતી છે."
અને તે દિવસે ભારતીએ મને પોતે બિન ગુજરાતી હોવા છતાં પોતાના હાથે બનાવેલી સ્વાદિષ્ટ ગુજરાતી વાનગીઓ ભાવપૂર્વક જમાડી હતી. બસ, ભારતી સાથેની એ મારી પ્રથમ મુલાકાત. એ પછી સંજય મને પીએચ.ડી.ના કાર્ય અંગે મળતો. જયારે ભારતી મને ફોન પર મળી લેતી. એ વાતને દસેક વર્ષ વીતી ગયા.છતાં ભારતીનો ઘાટીલો દેહ,નમણો ચહેરો,બોલકણી આંખો અને મધુર સ્મિત મારી સ્મૃતિમાં અકબંધ જળવાઈ રહ્યા હતા. દસેક વર્ષના અંતરાલ પછી અચાનક એક દિવસ ભારતીનો ફોન આવ્યો. એજ મધુર સ્વરમાં તે બોલી ઉઠી,
"સર, મૈં ભારતી બોલ રહી હું. મુઝે ભૂલ તો નહિ ગયે ? "
" તુઝે કૈસે ભૂલ સકતા હું. તેરા સ્વાદિષ્ટ ખાના અભી તક મુઝે યાદ હૈ"
"સર, આપકો મેરી સ્કુલ કે વાર્ષિક ઉત્સવમેં આના પડેગા"

ઘણા વર્ષો પછી ભારતીનો અવાજ સાંભળી મને આનંદ થયો. છતાં સમયની સમસ્યાને કારણે મેં તેને ના પાડી. પણ એમ માની જાય તો ભારતી નહિ. અત્યંત પ્રેમ ભર્યા સ્વરે આગ્રહ કરતા તે બોલી ઉઠી,

" આપ જબ કહેંગે તબ રખેંગે. પર આપકો હી આના હોગા"

અંતે મારી અનુકુળતા મુજબની એક તારીખ અમે નક્કી કરી. છેલ્લા દસેક વર્ષમાં ભારતીએ "ફિલ્ડ વ્યુ એકેડમી"નામક એક નાનકડી શાળા શરુ કરી હતી. ધંધુકાથી બે એક કિલોમીટરના અંતરે અડવાળ રોડ પર એક નાનકડું મકાન સંજયે બનાવી આપ્યું હતું. તેમાં ભારતી શાળા ચલાવતી હતી. એ દિવસે હું તેની શાળાએ પહોંચ્યો ત્યારે ભારતી દરવાજા પર મારી રાહમાં ઉભી હતી.
મને જોઈ એ મારી કાર પાસે દોડી આવી. હું તેને જોઈ નવાઈ પામ્યો. ઘાટીલા દેહના બદલે ભારતીની સ્થૂળ કાયા મારી આંખોને ખૂંચવા લાગી.ચહેરાની નમણાશ પર ચરબીના થર જામી ગયા હતા.ચમકતી બોલકણી આંખો નિસ્તેજ હતી. અને બંને આંખો કાળા કુંડાળાઓથી ઘેરાય ગઈ હતી. અલબત્ત તેના સ્મિતમાં એ જ મીઠાસ હતી. તેના આવકારમાં એ જ પ્રેમ હતો. મેં કારમાંથી બહાર નિકળી તેને પ્રથમ જ કહ્યું,
'ભારતી, એ ક્યાં હો ગયા આપકો ? કહાં દસ સાલ પહેલેકી ભારતી ઔર કહાં આજકી ભારતી !"
મારા પ્રશ્નને સંભાળી ભારતી થોડી ખચકાય.પછી બોલી,
" સર, વક્ત વક્તકા કામ કરતા હી હૈ "
અને અમે બન્ને તેની ઓફિસમાં પ્રવેશ્યાં. ઓફિસમાં બેસી તેણે મને પોતાની નાનકડી સ્કુલ વિશે ઉત્સાહથી માહિતી આપી.
ધંધુકા ગામની આસપાસના ગામો ધોલેરા,પીપળી,પોલારપુર,ભીમનાથ,જસકા,ઝીન્ઝર,અડવાળ,જાળિયા,ફેદરા,રાણપુર,નાગનેશ જેવા ગામોમાંથી એક થી નવમાં ધોરણના વિદ્યાર્થીઓ તેની શાળામાં આવે છે.બાળકો માટે ગામડે ગામડે ફરી તેમના વાલીઓને સમજાવવા. અને એ પછી ગ્રામ્ય સન્સ્કૃતિમાંથી આવતા બાળકોનું અંગેજી માધ્યમ દ્વારા ધડતર કરવાનું કાર્ય કપરું છે. છતાં ભારતી એકલે હાથે તે કરતી.અંગ્રેજી માધ્યમની શાળા હોવા છતાં ભારતીય સન્સ્કૃતિ અને સભ્યતાના પાઠો બાળકોને ભણાવવાની નેમ ભારતીના શબ્દોમાં ભાસતી હતી.

અત્યંત અપૂરતી સાધન સામગ્રી વચ્ચે પણ ભારતીએ સુંદર વાર્ષિક ઉત્સવનું આયોજન કર્યું હતું. વાર્ષિક ઉત્સવમાં કોથળા દોડ, લીંબુચમચી દોડ જેવી સ્પર્ધાઓમાં દોડતા ભૂલકાઓને પ્રોત્સાહિત કરવા ભારતી પણ તેમની સાથે દોડતી.કોઈ બાળક દોડતા દોડતા પડી જાય ત્યારે ભારતી તેની પાસે દોડી જતી અને તેને પુનઃ દોડવા હિંમત આપતી. બાળક પુનઃ દોડતું થાય ત્યારે તેનો આનંદ ભારતીના ચહેરા પર ઉપસી આવતો.
આવી સ્પર્ધાઓ પછી ઇનામ વિતરણનો કાર્યક્રમ યોજાયો. મારા હાથે દરેક ભુલકાને ઇનામો અપાય.
પછી અમે ભારતીની ઓફિસમાં આવ્યા.ત્યારે સંજય મને મળવા આવ્યો. એ સમયે ભારતી ઓફિસમાં ન હતી.એ તકનો લાભ લઇ મેં સંજયને ટકોર કરતા કહ્યું,
" સંજય, તુમ ભારતીકા ખ્યાલ નહીં રખતે, દેખો ઉસકી ક્યાં હાલત હો ગઈ હૈ "
સંજય મારી ટકોર સાંભળી ગમગીન થઈ ગયો. તેની આંખોમાં ભિનાશ પ્રસરી ગઈ.તેની બદલાયેલી મુખમુદ્રાને હું અવાચક નજરે તાકી રહ્યો.એટલે સંજયે ધીમા સ્વરે મને કહ્યું,
"સર, આપસે ક્યાં છુપાના, ભારતી વેજ્નર્સ ગ્રન્યુંલોમેટોસીસ (Wegeners Granulometosis)કી દર્દી હૈ. યે એસા રોગ હૈ જિસમેં ખુનકે ગઠે હો જાતે હૈ. કીડની ઔર લીવર કામ કરના બંધ કર દેતે હૈ.ઇસકા કોઈ ઈલાજ નહીં.દાક્તરોને કહે દિયા હૈ જીતની જિંદગી હૈ ઉસે અપને તરીકે સે જી લેને દો. કલકી ખબર નહીં"

હું સંજયની વાત સાંભળી સ્તબ્ધ થઈ ગયો.
"ભારતી યે જાનતી હૈ ? " મેં થોડા સ્વસ્થ થતા પૂછ્યું.
"સર, ઉસે સબ પતા હૈ. વો કહતી હૈ , મૈ ઇસી બચ્ચો કે સાથ ખેલતે ખેલતે મરના ચાહતી હું.એસી મોત અગર આ જાય તો તુમ રોના મત"
આટલું બોલતાતો સંજય ભાંગી પડ્યો. અને પોતાના આંસુઓને ખાળવા ઓફિસની બહાર દોડી ગયો. અમે આટલી વાત કરી ત્યાતો ભારતી આવી ચડી.
તેના ચહેરા પર એ જ મીઠી મુસ્કાન હતી.
"સર, આપકો મેરી સ્કુલ બતાના ચાહતી હું "
અને અમે બધા તેની નાનકડી સ્કુલના રૂમોમાં ફર્યા.દરેક રૂમને ભારતીએ જાતે શણગાર્યો હતો. લગભગ વીસેક મિનીટ રૂમોનું નિરીક્ષણ કરી અમે બધા બહાર આવ્યા. એટલે મેં કહ્યું,

" ભારતી અબ મુઝે ઈજાજત દીજિયે "
" સર, આપકા બહોત બહોત શુક્રિયા, આપને મેરે લિયે ઇતના વક્ત નિકલા. અગલે સાલ જિન્દા રહી તો ફિર આપકો હી બુલાઉંગી"
કાર સુધી સંજય અને ભારતી મને મુકવા આવ્યા. કારમાં બેસતા મેં ભારતીને કહ્યું,
"ભારતી અપના ખ્યાલ રખના"
મારી સામે એજ મીઠું સ્મિત કરતા ભારતીએ આકાશ તરફ નજર કરી. જાણે ક્હેતી ના હોઈ મેરા ખ્યાલ તો અબ ઉપરવાલા રખેગા.
અને મારી કાર અડવાળના ધૂળિયા રસ્ત્તા પર ડમરીઓ ઉડાડતી દોડવા લાગી અને ત્યારે અર્નેસ્ટ હેમિંગ્વેનું પેલું બહુ જાણીતું વાક્ય મારા હદયમાં વલોવાઈ રહ્યું હતું.

" Man can be destroyed,
Cannot be defeated “