હોબાર્ટ : એક ઐતિહાસિક શહેર :ડો. મહેબૂબ દેસાઈ

૧૨ મેં ના રોજ અમદાવાદથી મુંબઈ, મુંબઈથી સિંગાપોર, સિંગાપોરથી મેલબોર્ન અને મેલબોર્નથી હોબાર્ટની ૨૮ કલાકની હવાઈ સફર પછી ૧૩ મેંના રોજ અમે ઓસ્ટ્રેલિયાના તાઝમાનીય રાજ્યના ખુબસુરત શહેર હોબાર્ટના નાનકડા હવાઈ મથકે  સવારે ૯.૫૫ કલાકે ઉતર્યો. ત્યારે ત્યાનું વાતાવરણ બિલકુલ ઠંડું હતું. સુસવાટા મારતા ઠંડા પવનનો સૌ પ્રથમ અમને અહેસાસ થયો. પ્લેનમાંથી ઉતરી એ પવનને ચીરતા હું અને સાબેરા ચાલતા એરપોર્ટની બિલ્ડીંગમાં જવા નીકળ્યા. કારણ કે એર પોર્ટ નાનકડું હોવાને કારણે પ્લેન એર પોર્ટની બિલ્ડીંગથી થોડુંક દૂર ઉભું રાખવામાં આવ્યું હતું. ઠંડા પવને મારા શરીરને ધ્રુજાવી દીધું. કફની, લેંઘો અને બંડી એ કાતિલ ઠંડીને રોકવા પૂરતા ન હતા. વળી, આવો ભારતીય પોષક આખા એર પોર્ટમાં તો શું, હોબાર્ટમાં પણ કોઈ પહેરતું નહિ હોય. અમદાવાદથી હોબર્ટની ૧૧૦૨૮ કિલોમીટર અર્થાત ૬૮૫૨ માઈલની સફરે સાચ્ચે જ મને થકવી નાખ્યો હતો. મારો પુત્ર ઝાહિદ, તેની પત્ની સીમા અને મારો પૌત્ર ઝેન મને અને સાબેરાને લેવા આવ્યા હતા. લગભગ ચાર વર્ષ પછી અમો મળી રહ્યા હતા, એટલે મારો પૌત્ર મને જોઈ ભેટી પડ્યો. અને ૨૮ કલાકની સફરનો થાક એકાએક મારા ચહેરા પરથી ગાયબ થઇ ગયો. અને માયનસ ઝીરો વાતાવરણમાં પણ મારા શરીરમાં ગરમી પ્રસરી ગઈ. મેં પૌત્ર ઝેનને ઉચકી તેના ચહેરા પર પ્રેમ ભર્યા ચુંબનનો વરસાદ વરસાવી દીધો. એક બાજુ પૌત્રના પ્રમે મને ભીજવી નાખ્યો, તો બીજી બાજુ આસમાનમાંથી પણ વરસાદના છાંટા શરુ થયા. અને અમે સૌ પાર્કિંગમાં પડેલ ઝાહીદની કાર તરફ દોડ્યા.

ઓસ્ટ્રેલિયાનું તાઝમાનીયા રાજ્ય એક નાનકડા ટાપુ પર વસેલું છે. ત્યાં જવા માટે વિમાન માર્ગ અને દરીયાઈ માર્ગ જ છે. મેલબોર્ન અને તાઝમાંનીયા વચ્ચેનું અંતર લગભગ ૩૮૪ માઈલનું અર્થાત ૬૧૮ કિલો મીટર છે. ચારે બાજુ સમુદ્રથી ઘેરાયેલા આ ટાપુના છેવાડે સુંદર અને નાનકડું હોબાર્ટ શહેર આવેલું છે. ૧૬૯૬ કિલો મીટરના ક્ષેત્રફળમાં પથરાયેલ આ શહેરની વસ્તી ઈ.સ. ૨૦૧૩ની વસ્તી ગણતરી મુજબ ૨,૧૪,૯૭૩ છે. આજે તેમાં ઉમેરણ થઈને લગભગ વસ્તી ચાર લાખ જેટલી થઈ હશે. ૨૦ ફેબ્રુઆરી ૧૮૦૪માં બ્રિટીશ ગવર્નર કોલીનનું  સૌ પ્રથમ અહિયા આગમાં થયું હતું. એ સમયના રાજાના નામ પરથી આ સ્થળનું નામ સુલ્લીવાનસ રાખવામાં આવ્યું હતું. રીવર ડેવરન્ટના કિનારે તેણે એક ટેન્ટ નાખ્યો. એ પછી સ્ત્રીઓ અને બાળકોનું અહીયા આગમન થયું. તેમને આ પ્રદેશને રહેવાલાયક કરવા દીવડ રાત મહેનત કરી. અને તેણે એક નાનકડું શહેર વસવું. જે હોબાર્ટ ટાઉન તરીકે ઓળખ્યું.  ઓસ્ટ્રેલિયાના સૌથી જુના શહેરોમાં સિડનીનો સમાવેશ થયા છે. એ પછી સૌથી જુના શહેર તરીકે બીજા ક્રમે હોબર્ટ આવે છે. ડુંગરો અને ટેકરાઓ પર વસેલ આ શહેર આજે તો પ્રવાસીઓ માટેનું ઉત્તમ સ્થળ બની ગયું છે. તેની કુદરતી ખુબસૂરતીને કારણે હનીમૂન માટે આવતા નવ વિવાહીતોથી આ શહેર સતત ધમધમતું રહે છે. અહીંયા જોવાલાયક અનેક સ્થળો છે. તેમાં સોલોમન્સ વિસ્તારમાં વીક એન્ડમાં ભરાતું બજાર જાણીતું છે. અમદાવાદમાં જેમ દર રવિવારે એલીઝ્બ્રીજ નીચે રવિવારી ભરાય છે. તેમાં અહિયા પણ શની રવિ બે દિવસ બજાર ભરાઈ છે.  સોલોમન્સ એરિયા અહીનો સૌથી જુનો વિસ્તાર છે. દરિયા કાંઠે આવેલા આ વિસ્તારમાં અનેક બજારો, શોપિંગ મોલ અને કુદરતી સૌંદર્ય અદભુત છે. આ જ વિસ્તારમાં તાઝ્માંનીયા રાજ્યની પાર્લામેન્ટનું સુંદર બિલ્ડીંગ આવેલું છે. તેની આગળના પાર્કમાં સૌ આરામથી વિના સંકોચે ફરે છે. અહીં ટ્રાફિક અંત્યત શિસ્તબદ્ધ છે. મોટે ભાગે માર્ગો પર કરોજ જોવા મળે છે. પણ તના એક પણ હોર્નનો અવાજ નથી આવતો. અહિયા કારમાં હોર્ન હોય છે. પણ તે કોઈ વગાડતું નથી. કારણ કે સૌ કોઈ પોતાની કાર નિયમોના દાયરામાં રહીને જ ચલાવે છે. હોબર્ટથી લગભગ ૬૦ કિલો મીટરના અંતરે આવેલ પોર્ટ આર્થર જોવા લાયક ઐતિહાસિક સ્થાન છે. ડીમેન્સ લેન્ડ તરીકે એક સમય જાણીતો આ વિસ્તાર તેના લેફ્ટેન્ટ ગવર્નર જ્યોર્જ આર્થરના નામ પરથી પોર્ટ આર્થર તરીકે ઓળખાયો છે.૧૮૩૩ થી ૧૮૫૩ દરમિયાન અહીંયા બ્રિટીશ ગુનેગારોને રાખવામાં આવતા હતા. તે એક આદર્શ જેલ આદર્શ જેલ હતી.પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધ સમયે પણ પોર્ટ આર્થરનો ઉપયોગ એજ રીતે થયો હતો. 

તાઝામાંનીયા રાજ્યની એક માત્ર યુનિવર્સીટી હોબર્ટમાં આવેલી છે. જે યુનિવર્સિટીના સમાજ વિજ્ઞાનના અધ્યાપકો સામે મારે તા. ૨૯ મેંના રોજ "ગાંધીજીની સૌ પ્રથમ જીવન કથા" (Mr. Gandhi’s First Biography: An Unknown Page of History) વિષયક વ્યાખ્યાન આપવાનું છે. સમાજ વિજ્ઞાન શાખના ડીન પ્રોફે. ડ્રીક્સ મારા પરમ મિત્ર છે.તેઓ તાઝ્માનીયા યુનિવર્સિટીમાં ફીલોસોફી અને માનવ વિજ્ઞાનના હેડ છે. હોબર્ટમાં મારા આગમનની જાણ થતા માનવ વિજ્ઞાનના અધ્યાપકો માટે મારા વ્યાખ્યાનનું તેમણે આયોજન કર્યું છે. અહિયા. સ્થાનિક પ્રજામાં ઉચ્ચ શિક્ષણનું પ્રમાણ ઓછું છે. કારણ કે અહિયા વસ્તી મુંબઈ જેટલી અને વિસ્તાર ભારત કરતા પણ મોટો  છે. પરિણામે ઓસ્ટ્રેલિયન નાગરિકને જીવન નિર્વાહ માટે ઝાઝો સંઘર્ષ કરવો પડતો નથી. સાંજે સાત વાગ્યે દુકાનો અને રસ્તા સૂના થઇ જાય છે. છેલ્લા પંદર વર્ષોમાં ભારતના યુવાનો મોટી સંખ્યામાં ઓસ્ટ્રેલિયા તરફ વળ્યા છે. અને અહિયા ખુબ સારી રીતે સેટેલ થયા છે. ઓસ્ટ્રેલિયાના મુખ્ય શહેરો મેલબોર્ન, સિડની, એડીલેડ, પર્થ , હોબર્ટ દરેક જગ્યાએ ભારતીય અને ગુજરાતી સમાજના સંગઠનો સક્રિય છે. અને હિંદુ મુસ્લિમ તહેવારો સાથે મળીને સૌ ઉજવે છે.  જંગલોથી ઘેરાયલા આ પ્રદેશમાં બાર માસમાથી આઠ માસ ઠંડી રહે છે. સમરમાં પણ ઠંડીનું હોય છે. પરિણામે લાકડાનો ઉપયોગ વિશેષ જોવા મળે છે. ઘરના બાંધકામમાં ઈંટ અને સિમેન્ટ જુજ વપરાય છે. ૯૦ ટકા ઘરના બાંધકામમાં લાકડાનો ઉપયોગ થાય છે.   

અહીની પ્રજા અત્યંત સોમ્ય છે. સીનીયર સીટીઝન માટે વિશેષ માન ધરાવે છે.રસ્તાઓ, શેરીઓ અને રહેણાંકી વિસ્તારો સ્વચ્છ અને સુઘડ છે. અત્યંત શાંતિ પ્રિય પ્રજામાં સૌ માટે પ્રેમ અને એખલાસ ભરેલો છે. આવા હોબર્ટમાં રહેવું કોને ન ગમે ?